LOPARE: Abadžika sa Majevice, muški posao u ženskim rukama
Promjene koje donose civilizacija i naučna otkrića kao i praćenje mode doveli su do izumiranja abadžijskog zanata. Umjesto rukom tkanih i šivenih komada odjeće, sa pojavom prvih šivaćih mašina pojavljuju se i prvi savremeni krojači i tekstilna industrija.
Zato je danas teško, ili bolje reći nemoguće, naći abadžiju odnosno krojača narodnog odijela.Tek, ponegdje, poneko, zahvaljujući entuzijazmu i dalje šije narodna odijela.
Jedan od tih rijetkih entuzijasta je i naša sagovornica Borka Vlačić iz Lopara koja šije muške i ženske nošnje od najfinijih materijala.
Otkud da se jedna žena bavi ovim zanatom, kad je to već vijekovima muški „posao”, iako je u početku bio ženski, pitali smo našu sagovornicu.
“Od majke sam naslijedila dar i umijeće u izradi ručnih radova, a i okruženje u kojem sam rasla je bilo takvo da je njegovalo narodnu tradiciju kroz razne vrste ručnih radova počevši od tkanja, veza, heklanja, pletenja do šivenja narodnih nošnji “, objašnjava Borka.
Na loparskoj opštini ona je za sada jedina koja se bavi izradom narodnih nošnji, mada je dosta žena sa Majevice koje se bave ručnim radovima pretežno heklanjem i vezom.
Davno su joj stari majstori rekli da ovaj zanat nije za ženu. Vremenom se i sama uvjerila da je to tačno.
“Što se tiče izrade nošnje priznajem da to nije lako uraditi, treba dosta vremena i strpljenja, zavisi koja je nošnja u pitanju. Pri izradi nošnji poštujem tradiciju. Pridržavam se toga da pratim stare motive. Kada pronađem stari jelek, pogledam koja je to šara i pokušam da uradim slično tome”, kaže ova abadžika.
Nošnje su se nosile isključivo u svečanim prilikama i nisu su se prale, jer srma od vode potamni, a čoja izgubi prvobitni kvalitet. Borka strogo vodi računa o odabiru tkanina.
“Ženski jelek se pravi od somota i veze se srmom, a muški od čoje i veze se svilenim koncem, takozvanom bučmom. Za izradu jednog prsluka potrebno je nedjelju dana, ” kaže Vlačićeva.
Najčešći naručioci Borkinih narodnih nošnji su kulturno – umjetnička društva, mada dobija i pojedinačne narudžbe za narodne nošnje, a posebno su aktuelne etno -haljine. Narudžbe koje radi sa posebnim zadovoljstvom su narodne nošnje namijenjene djeci, koje se traže za svečanosti kao što su krštenja.
Borka je redovan učesnik sajamskih manifestacija, a njeno učešće i rad podržava Opštinska uprava Lopare i načelnik Rado Savić.
Učestvovala je na sajmu rukotvorina u Bijeljini, na sajmovima u Brčkom i na Palama, te u drugim gradovima Republike Srpske.
Za sada, niko se ozbiljno ne bavi opstankom starog abadžijskog zanata.
“Postoje udruženja ali se ta udruženja bave svim i svačim. Nije tu samo narodna nošnja. Preovladao je dekupaž, slikanje na staklu i to zovu starim zanatima”, kaže ona.
O mogućnosti da proširi svoj posao i otvori svoju zanatsku radnju Borka kaže :“Abadžija je danas sve manje baš kao i nekih drugih zanatlija. Mislim da bi država trebala da nam pruži podršku u vidu nekih olakšica, recimo manjih poreza. “
Da li će ovaj zanat koji je nekada bio u rukama žena i opstati zahvaljujući njima ostaje da se vidi.
Piše: Snežana Milošević
